Adam Kryński

---

Życiorys

Adam Kryński to postać, która znacząco wpłynęła na rozwój nauk humanistycznych w Polsce. Jego edukacja rozpoczęła się w Warszawie, gdzie uczęszczał do gimnazjum. W 1862 roku podjął studia w Szkole Głównej, początkowo na wydziale matematyczno-fizycznym, a następnie na filologiczno-historycznym. Tytuł magistra zdobył w 1869 roku dzięki pracy dotyczącej dźwięków nosowych w językach słowiańskich, która została opublikowana w roku 1870.

W 1874 roku Kryński wyjechał do Lipska, gdzie miał okazję kształcić się pod okiem wybitnych uczonych, takich jak G. Curtius oraz Leskien. W wyniku swoich podróży powstały jego Listy z Niemiec, publikowane w czasopiśmie Opiekun domowy w latach 1874-1875. Rok 1875 przyniósł mu nowe wyróżnienie, gdy został członkiem komisji językowej Akademii Umiejętności w Krakowie. W 1889 roku Kryński został członkiem korespondentem Akademii.

Niezwykle aktywny w życiu intelektualnym, Kryński był również członkiem Towarzystwa Przyjaciół Ossolineum. Przez dwadzieścia lat, od 1871 do 1891 roku, uczył języków starożytnych oraz obcych w warszawskim gimnazjum II. Dodatkowo, był wykładowcą języka polskiego na Uniwersytecie Latającym, co przyczyniło się do jego szerokiej renomy.

W latach 1906-1907 Kryński prowadził zajęcia z językoznawstwa na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie, a w 1907 roku objął posadę profesora na uniwersytecie lwowskim. Jego wiedza i zaangażowanie przyniosły mu liczne uznania, w tym odznaczenie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski 3 maja 1928 roku.

Adam Kryński zmarł w 1928 roku i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 66-6-20/21. Jego życie i prace pozostają istotnym elementem w historii polskiego językoznawstwa i filologii słowiańskiej.

Prace

Adam Kryński pozostawił po sobie wiele znaczących prac, które wywarły wpływ na rozwój polskiego językoznawstwa. Jego dokonania obejmują szereg publikacji, które odzwierciedlają różnorodność zagadnień językowych oraz ich analizę w kontekście historycznym.

• Kwestyja językowa. O bezzasadnym odróżnianiu rodzaju nijakiego od męskiego w deklinacyi przymiotników (Warszawa, 1872),
• Z dziejów języka polskiego. Objaśnienia do rozprawy W.W. Makuszewa pt. „Ślady wpływu ruskiego na piśmiennictwo staropolskie” (Warszawa, 1873),
• Rozbiór gramatyki historyczno-porównawczej Małeckiego (1880),
• O języku Wojciecha Oczki na podstawie jego dzieł „Przymiot” i „Cieplice” (Warszawa, 1881),
• O pisowni polskiej wraz z objaśnieniem niektórych form językowych (Warszawa, 1882),
• Gwara zakopiańska. Studyjum dyjalektologiczne (Kraków, 1883),
• Psałterz Dawidów przekładania Jana Kochanowskiego, przedruk z wyd. I-go 1579 r. (w wydaniu jubileuszowym) (Warszawa, 1883),
• Stanisława Skrodzkiego Porządek prawa bartnego dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616 (Kraków, 1885),
• Słownik wyrazów godnych uwagi, użytych w „Porządku prawa bartnego” dla starostwa łomżyńskiego z r. 1616 (Kraków, 1886),
• Gramatyka języka polskiego (Warszawa, 1897),
• Pisownia polska. Prawidła i ich uzasadnienie (Warszawa, 1897),
• Języki słowiańskie, ich rozwój i stosunki wzajemne. Wykład wstępny w Uniwersytecie Lwowskim dnia 7-go maja 1908 r. (Lwów, 1908) [dostępne w zasobach ŚBC],
• Prawidła pisowni polskiej. (Lwów, 1910) [dostępne w zasobach ŚBC],
• O języku urzędowym doby dzisiejszej, zwłaszcza w sądownictwie. (Odczyt publiczny, wygłoszony 6 marca 1925 r, w auli Uniwersytetu Warszawskiego). (Warszawa, 1925) [dostępny w zasobach ŚBC],
• Jan Karłowicz (1836–1903). Zarys życia i prac. (Warszawa, 1923) [dostępny w zasobach ŚBC].

W 1874 roku Kryński zainicjował wspólne wydawanie „Prac Filologicznych” razem z Baudouinem de Courtenay, Janem Karłowiczem oraz L. Malinowskim, co znacząco przyczyniło się do popularyzacji badań filologicznych. W tym czasie opublikował także:

• Powieść o papieżu Urbanie z 1514,
• Przegląd bibljograficzny prac naukowych o jęz. polskim (z K. Appelem) [dostępna w zasobach ŚBC],
• O aoryście w jęz. polskim,
• Postaci osobliwe przysłówków,
• Głosy w dziele B. Opecia z 1522 pt. Żywot Pana Jezu Krysta,
• Żywot św. Eupraksji z 1524,
• Wyjaśnienie kilku pytań z zakresu pisowni,
• Z historji wyrazów.

Kryński również zajmował się tematyka deklinacji w polskim języku w publikacji umieszczonej w „Przeglądzie pedagogicznym” (1887/1888), a także napisał artykuł „Język polski” w 1899 roku w „Poradniku dla samouków”. Dodatkowo, był autorem wielu artykułów związanych z językoznawstwem w Wielkiej Encyklopedji Ilustrowanej i jednym z redaktorów Słownika języka polskiego. Jego bogaty dorobek twórczy stanowi istotny wkład w rozwój polskiej filologii.

---

Oceń: Adam Kryński

---