Antoni Wałecki

---

Życiorys

Antoni Wałecki, urodzony jako najstarszy syn Karola i Elżbiety z Lottich, był postacią niezwykle istotną w historii polskiej ichtiologii. Jego ojciec pracował jako urzędnik, co wpłynęło na jego wczesne życie i edukację. W latach 1823-1831 uczęszczał do lokalnej szkoły w Łukowie, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum wojewódzkim w Lublinie. W 1836 roku rozpoczął studia w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie, gdzie szczególnie interesował się przedmiotami przyrodniczymi, takimi jak mineralogia i zoologia.

Wykłady prowadzone przez Karola Eichwalda odegrały kluczową rolę w jego naukowej karierze. W tym czasie, Antoni aktywnie angażował się w działalność studentów patriotycznych, które doprowadziło do powstania Związku Studentów tej Akademii oraz Towarzystwa Demokratycznego. W 1837 roku został członkiem Stowarzyszenia Ludu Polskiego, pełniąc funkcję łącznika między organizacjami wileńskimi a Warszawą.

Niestety, w 1838 roku jego działalność polityczna została przerwana aresztowaniem. Wyrok wydany w maju 1839 roku skazał go na zesłanie do kopalni w Nerczyńsku na Syberii, gdzie poznał Benedykta Dybowskiego. W czasie tego trudnego okresu Antoni prowadził badania zoologiczne oraz botaniczne nad syberyjską przyrodą.

Po 19 latach zsyłki, Wałecki został uwolniony na mocy amnestii. W 1857 roku powrócił do Lublina, a następnie osiedlił się w Warszawie. Pracę rozpoczął w Gabinetach Zoologicznym i Mineralogicznym, początkowo jako wolontariusz. W 1860 roku objął stanowisko pomocnika dyrektora, a wkrótce potem został kustoszem Gabinetu Mineralogicznego Szkoły Głównej Warszawskiej, która później stała się Uniwersytetem Warszawskim.

Specjalizując się w ichtiologii, Antoni Wałecki zyskał miano „ojca polskiej ichtiologii”. Jego wkład w rozwój rybactwa w Polsce jest nieoceniony, ponieważ wprowadził wiele dawnych nazw ludowych oraz nowych terminów dotyczących ryb, z których wiele zostało zaadaptowanych przez literaturę naukową. Napisał ponad 130 publikacji i zajmował się również krótkimi artykułami sprawozdawczymi oraz informacyjnymi.

Był autorem współpracy z tak ważnym dziełem jak Encyklopedia Orgelbranda oraz czasopismem „Wszechświat”. Uczył także młodzież, a w 1893 roku przeszedł na emeryturę. Na pamiątkę swojego nazwiska, Benedykt Dybowski w 1869 roku nadał nowo opisanym rybom epitet gatunkowy waleckii, zarówno dla czebaka amurskiego (Idus waleckii, obecnie znanego jako Leuciscus waleckii), jak również dla brzany karpackiej (Barbus cyclolepis waleckii, obecnie B. waleckii), nazwanej tym samym epitetem przez Halinę Rolik w 1970 roku.

Wybrane publikacje

Oto lista wybranych publikacji autorstwa Antoniego Wałeckiego, które mają duże znaczenie dla badań nad fauną Polski oraz jej różnorodnością gatunkową.

• Antoni Wałecki. Antylopy Środkowej Azji. „Biblioteka Warszawska”, 2, 1859, brak numeru strony,
• Antoni Wałecki. Materiały do fauny ichtiologicznej Polski. „Biblioteka Warszawska”, 1863, brak numeru strony,
• Antoni Wałecki: Systematyczny przegląd ryb krajowych. Warszawa: Drukarnia Gazety Polskiej, 1864, brak numerów stron w książce,
• Antoni Wałecki. Przegląd zwierząt ssących krajowych. „Biblioteka Warszawska”, 2, 1866, brak numeru strony,
• Antoni Wałecki. Fauna zwierząt ssących Warszawy i jej stosunek do całego kraju. „Pamiętnik Fizjograficzny”, I, 1881, brak numeru strony,
• Antoni Wałecki. Materiały do zoografii Polski: Skrzeki—Amphibia. „Pamiętnik Fizjograficzny”, II, 1882, brak numeru strony,
• Antoni Wałecki. Materiały do zoografii Polski: Płazy—Reptilia. „Pamiętnik Fizjograficzny”, III, 1883, brak numeru strony,
• Antoni Wałecki. Przyczynek do fauny teriologicznej kraju: Sminthus. „Pamiętnik Fizjograficzny”, IV, 1884, brak numeru strony,
• Antoni Wałecki. Materiały do zoografii krajowej—Microraammalia, drobne zwierzątka ssące. „Pamiętnik Fizjograficzny”, V, 1885, brak numeru strony,
• Antoni Wałecki. Przyczynek do naszej fauny ichtiologicznej. „Pamiętnik Fizjograficzny”, IX, s. 275–295, 1889,
• Antoni Wałecki. Przyczynek do fauny ichtiologicznej. „Pamiętnik Fizjograficzny”, X, 1890, brak numeru strony.

---

Oceń: Antoni Wałecki

---