Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza w Łukowie

---

Status prawny

Biblioteka ta funkcjonuje zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie z 27 czerwca 1997 roku dotyczącymi bibliotek, a także ustawie z 25 października 1991 roku regulującej organizowanie i prowadzenie działalności kulturalnej. Dodatkowo obowiązują przepisy ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym oraz statut, który został nadany 6 października 2011 roku przez organizatora, którym jest Miasto Łuków.

Warto zaznaczyć, że Biblioteka działa również na podstawie porozumienia między Zarządem Miasta a Zarządem Powiatu, dotyczącego przekazania realizacji zadań powiatowych. W zakresie nadzoru merytorycznego, instytucja ta podlega Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie.

Zakres działalności

Instytucja ta skupia się na gromadzeniu i udostępnianiu różnorodnej literatury, zarówno polskiej, jak i zagranicznej, co czyni ją ważnym punktem na kulturalnej mapie regionu. W jej zbiorach znajduje się literatura dla dorosłych oraz pozycje skierowane do dzieci i młodzieży, a także literatura popularnonaukowa.

W ofercie biblioteki wyróżnia się bogaty wybór książek relaksacyjnych oraz powieści z różnych gatunków, takich jak obyczajowe, psychologiczne, historyczne, sensacyjne czy fantastyczne. Dodatkowo, dla najmłodszych czytelników przygotowano kolekcję ilustrowanych książek, które zachęcają do czytania i rozwijania wyobraźni.

Wszystkie zbiory można wypożyczyć, jednak na miejscu również dostępne są wydawnictwa informacyjne oraz zbiory lokalne. Biblioteka oferuje bieżące czasopisma w liczbie około 50 tytułów, a także wycinki prasowe. Czasopisma archiwalne można wypożyczyć na zewnątrz.

Oprócz typowej działalności związanej z gromadzeniem i udostępnianiem książek, biblioteka intensywnie angażuje się w działalność edukacyjną i upowszechnieniową w obszarze literatury i czytelnictwa, skierowaną do społeczności lokalnej. Organizowane są różnorodne imprezy czytelnicze, w tym konkursy, wystawy, lekcje biblioteczne oraz spotkania z autorami.

Od 2003 roku biblioteka jest również realizatorem programu edukacji środowiskowej, który został skierowany do dzieci i młodzieży, co podkreśla jej rolę w promowaniu edukacji czytelniczej w społeczności łukowskiej.

Sieć biblioteczna

Biblioteka Główna, zlokalizowana w sercu Łukowa, usytuowana jest przy ul. ks. kard. S. Wyszyńskiego 24. Obiekt ten jest wpisany do Gminnej Ewidencji Zabytków, co podkreśla jego wartość historyczną i architektoniczną. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego został on określony jako „zabytkowy obiekt o wysokich wartościach, do zachowania i ochrony”.

W obrębie biblioteki znajdują się różne sekcje dostosowane do potrzeb czytelników:

• Na piętrze – Wypożyczalnia i Czytelnia dla Dorosłych,
• Na parterze – Oddział dla Dzieci.

Dodatkowo, biblioteka posiada kilka filii:

• Filia nr 1 – znajduje się przy osiedlu Bronisława Chącińskiego 17,
• Filia nr 2 – ul. Siedlecka 56 (w zachodniej części gmachu Szkoły Podstawowej nr 5; do czerwca 2015 roku zlokalizowana przy ul. Gałczyńskiego 31),
• Filia nr 3 – ulokowana w osiedlu Unitów Podlaskich, blok nr 2.

Historia

Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza w Łukowie ma bogatą historię, której początki sięgają roku 1907. W tym okresie, działalność zainicjowała Polska Macierz Szkolna, która zorganizowała w Łukowie pierwszą bezpłatną bibliotekę publiczną, składającą się z 200 woluminów. Książki te były darem mieszkańca Łukowa, aptekarza Teodozjusza Nowińskiego. Z czasem, księgozbiór był wzbogacany przez dary licznych łukowian oraz mieszkańców okolicznych wsi, a także przez zakup nowych książek za środki z składek członkowskich Polskiej Macierzy Szkolnej.

Początek wieku XX był przełomowy dla placówki; przyjmuje się, że w 1908 roku nastąpiło formalne powstanie biblioteki. Kluczowe znaczenie miało zaangażowanie całego społeczeństwa łukowskiego, które pod kierownictwem Kazimiery Klimeckiej zdołało zakupić na licytacji zbiór zmarłego bibliofila, sędziego Antoniego Dąbrowskiego. Kolekcja ta liczyła 2056 woluminów, głównie dzieł naukowych, w tym znaczną ilość publikacji prawniczych.

Rok 1909 to ważny moment, gdy powołano Towarzystwo Biblioteki Publicznej im. Antoniego Dąbrowskiego, odpowiedzialne za opracowanie statutu regulującego zasady korzystania ze zbiorów. Biblioteka stała się otwartą placówką, dostępną dla każdego mieszkańca miasta oraz powiatu. Mimo późniejszej likwidacji Polskiej Macierzy Szkolnej, biblioteka przeszła pod zarząd Łukowskiego Koła Ziemianek, co w praktyce oznaczało utrzymanie placówki przez rodzinę Nowińskich.

W 1928 roku, po rozwiązaniu Łukowskiego Koła Ziemianek, biblioteka przeszła pod zarząd Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego „Ogniwo”, które połączyło swoje zbiory z istniejącymi już materiałami biblioteki. Wprowadzono płatną bibliotekarkę oraz wprowadzono niską opłatę za korzystanie z zasobów, co zapewniło instytucji samowystarczalność. Stowarzyszenie „Ogniwo” organizowało także różnego rodzaju imprezy, z których dochody były przeznaczane na potrzeby biblioteki.

W 1936 roku, po zawarciu umowy z Zarządem „Ogniwa”, otwarto Powiatową Bibliotekę Publiczną, która dysponowała kolekcją składającą się z 7084 woluminów. Zatrudniono również specjalistkę, Wandę Wężównę. Wraz z powstaniem Komisji Bibliotecznej pod przewodnictwem Cecybli Nowińskiej, instytucja nabrała jeszcze większego znaczenia w regionie.

II wojna światowa była bez wątpienia najtrudniejszym okresem w historii biblioteki. Działała ona do jesieni 1941 roku, kiedy to okupant przeprowadził „selekcję” księgozbioru, usuwając wiele pozycji. Pomimo trudnych warunków, Komisji Bibliotecznej udało się uratować część cennych książek, które przekazano zaufanym czytelnikom.

Ostatecznie, po wojnie w 1944 roku, młodzież pod przewodnictwem Marii Kiernickiej podjęła się trudów gromadzenia zbiorów na nowo. Otwarcie biblioteki dla społeczeństwa Łukowa miało miejsce 13 listopada 1944 roku, kiedy to zainaugurowano działalność z zaledwie 700 książkami. W ciągu następnych lat księgozbiór intensywnie się rozrastał, osiągając na koniec 1945 roku liczbę 2000 woluminów.

W 1949 roku dzięki wsparciu Towarzystwa Przyjaciół Dzieci powstała Czytelnia Dziecięca, co przyczyniło się do znaczącego rozwoju sieci bibliotek na terenie powiatu łukowskiego. W 1949 roku działało już 10 bibliotek gminnych oraz 62 punkty biblioteczne, a do 1968 roku liczba ta wzrosła do 26 bibliotek gromadzkich.

W 1958 roku biblioteka obchodziła swoje 50-lecie, a 11 lat później, w 1969 roku, nowym dyrektorem został Czesław Korniluk. W 1971 roku otworzono Filię nr 1, mieszczącą się na os. Bronisława Chącińskiego.

W 1975 roku, po reorganizacji administracyjnej, biblioteka została włączona w strukturę Łukowskiego Ośrodka Kultury, a jej działalność została znacząco ograniczona. Do lat 80-tych XX wieku powstały kolejne filie, a w 1978 roku nadano jej imię Henryka Sienkiewicza. Otwarto również Filię nr 3 na osiedlu XXX-lecia PRL (obecnie os. Unitów Podlaskich).

W 1983 roku Miejska Rada Narodowa przyznała bibliotece Dyplom Uznania z okazji jubileuszu 750-lecia Łukowa, a pięć lat później biblioteka zdobyła Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki. W 1990 roku w bibliotekę zaangażowano nową dyrektor, Ksawerę Franciszkę Giza-Miturę. W czasie późniejszych lat, od 1992 roku dyrekcję objęła Teresa Sytykiewicz, a w budżecie Rady Miejskiej pojawiły się fundusze na adaptację budynku przy ul. ks. kard. S. Wyszyńskiego 24.

W 1993 roku biblioteka wzbogaciła się o pierwsze komputery, co znacząco wpłynęło na sprawność jej operacji. W 1999 roku, w związku z nową organizacją podziału terytorialnego, biblioteka ponownie przejęła realizację zadań powiatowych i zobowiązała się do wsparcia lokalnych bibliotek. W 2000 roku Ewa Wiśnicka objęła stanowisko dyrektora.

W 2001 roku powierzchnia biblioteki wynosiła 527 m² a liczba zbiorów osiągnęła 56 308 woluminów książek. W 2003 roku świętowano 95-lecie instytucji, gdzie podjęto działania na rzecz edukacji ekologicznej. W 2008 roku biblioteka obchodziła swoje stulecie, co zbiegło się z wieloma wyróżnieniami, m.in. medalem Wojewody Lubelskiego oraz nagrodą „Łukowskiego Złotego Niedźwiedzia”. W 2010 roku zainaugurowano serwis internetowy biblioteki, a w 2011 roku nastąpiło wyłączenie biblioteki z Łukowskiego Ośrodka Kultury.

Ostatnie lata przyniosły wiele zmian, w tym w 2015 roku przebudowę oraz renowację Biblioteki Głównej. W tym czasie placówka została tymczasowo przeniesiona do dawnego gmachu I LO przy ul. ks. kard. Wyszyńskiego 41.

Inicjatorki Biblioteki Publicznej w Łukowie

Kazimiera Klimecka

Była jedną z głównych inicjatorek utworzenia Biblioteki Publicznej w Łukowie. Jej zaangażowanie i determinacja w działaniu znacząco przyczyniły się do wczesnego powstania tej instytucji w mieście, które cechuje się bogatymi tradycjami kulturowymi. Biblioteka w Łukowie zyskała samodzielny status, oparty na sprawdzonych wzorach warszawskiej Biblioteki Publicznej.

Cecylia Nowińska

W latach 1908–1917 Cecylia była pracownikiem biblioteki, a jej rodzina od samego początku aktywnie wspierała działalność tej instytucji. Bezinteresownie propagując kulturę czytelniczą, Cecylia pracowała nieodpłatnie, poświęcając wiele energii na rzecz biblioteki. W 1938 roku została uhonorowana Srebrnym Wawrzynem Akademickim przez Prezydium Polskiej Akademii Literatury, co doceniło jej działania na rzecz upowszechniania literatury.

Maria Kiernicka

Od 1944 do 1969 roku Maria Kiernicka pełniła funkcję kierownika biblioteki, mając za sobą wcześniejszy staż od 1935 roku, kiedy to odbyła praktyki przed rozpoczęciem studiów bibliotekarskich. W ciągu 25 lat pracy naukowej z wielkim oddaniem organizowała nie tylko działania w samej bibliotece, ale także rozwijała sieć bibliotek w powiecie łukowskim. Była aktywną inspiratorką licznych projektów promujących czytelnictwo oraz edukację w zakresie bibliotekarstwa, pozostawiając po sobie wykształconą grupę bibliotekarzy. Po przejściu na emeryturę, nie zaprzestała swojej misji, prowadząc przez kolejne trzy lata Filię nr 1 biblioteki.

---

Oceń: Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza w Łukowie

---